 |
| Ο οπλαρχηγός Θ. Ζιάκας |
Οι πρώτες εξεγέρσεις
Ήδη από τα πρώτα χρόνια μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας από τον τούρκο στρατηγό Γαζή Εβρέν και την οριστική εδραιώση της τουρκικής κυριαρχίας στα νότια Βαλκάνια με τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389), εμφανίζονται απεγνωσμένες εξεγέρσεις που έχουν πρόσκαιρα μόνο αποτελέσματα.
Ευνοϊκές συνθήκες για εξέγερση δόθηκαν μετά την πανωλεθρία του σουλτάνου Βαγιαζήτ Α' απο τα μογγολικά στρατεύματα του Ταμερλάνου στη μάχη της Άγκυρας (1402). Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β' Παλαιολόγος επωφελούμενος την τουρκική ήττα, όπως και τις εμφύλιες διαμάχες των διαδόχων του Βαγιαζήτ, εκστρατεύει στη Μακεδονία και απελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη και τα γύρω παράλια.
Επόμενη ευκαιρία για τους υπόδουλους δόθηκε κατά την σταυροφορία του Ούγγρου Λαδισλάβου Γ' κατά των Τούρκων το 1444. Ο δεσπότης του Μοριά Κωνσταντίνος Παλαιολόγος εκστρατεύει βόρεια στη σημερινή Στερεά Ελλάδα, ενώ Βλάχοι της Πίνδου στην περιοχή μας επιτίθενται σε τούρκους Γιουρούκους.
Ακόμη, επαναστατικές δράσεις παρατηρούνται μετά την ήττα του οθωμανικού ναυτικού από τον συνασπισμένο στόλο των Δυτικών κατά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571).
Κλέφτες και αρματολοί
Οι αυθαιρεσίες και η πολιτική καταπίεσης εκ μέρους των Οθωμανών οδήγησε ...
πολλούς χριστιανούς στην φυγή σε δυσπρόσιτους ορεινούς όγκους, όπου έλεγχαν σημαντικές ορεινές διαβάσεις ληστεύοντας εμπόρους και διαβάτες. Οι κλέφτες έκαναν πλιάτσικο πολλές φορές σε κατοικημένες περιοχές, ιδίως σε μουσουλμανικούς οικισμούς. Στον αντίποδα οι αρματολοί, που ήταν κι αυτοί συνήθως χριστιανοί, διορίζονταν απο τούρκους ιεροδικαστές για την φύλαξη των διαβάσεων, ώστε να παρέχεται κάποια σχετική ασφάλεια στους ταξιδιώτες, και τον περιορισμό της δράσης των κλεφτών. Πολλές φορές οι δύο αυτές ιδιότητες συγχέονται καθώς πολλοί κλέφτες γινόταν αρματολοί και το αντίστροφο, ενώ μουσουλμάνοι αρματολοί δεν περιορίζονταν μόνο στον μισθό τους και προέβαιναν σε κλοπές. Ως πρώτος αρματολός αναφέρεται ο Καρα-Μιχάλης που έδρασε στην περιοχή του Ολύμπου στα τέλη του 15ου αι. Καθ' όλη τη διάρκεια του 18ου αι. μαρτυρούνται απο τουρκικά ή εκκλησιαστικά έγγραφα επιδρομές κλεφτών (είτε χριστιανών είτε μουσουλμάνων) σε πολλές πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας.
 |
| Ερείπια Λιανοτοπίου στο Γράμμο |
Όμως, οι πραγματικά καταστροφικές επιδρομές Τουρκαλβανών κλεφτών πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1770-1774, όταν ξέσπασε γενικός αναβρασμός στην υπόδουλη Ελλάδα. Αφετηρία αυτής της αναταρραχής ήταν οι βλέψεις του ρώσου τσάρου Μ. Πέτρου και της Μ Αικατερίνης στο Αιγαίο, που έληξε με τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-74) και τη συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή. Την περίοδο αυτή πραγματοποιήθηκε μια επανάσταση κυρίως στη Νότια Ελλάδα με την παρακίνηση των ρώσων αδελφών Ορλώφ και του σιατιστινού Γ. Παπαζώλη, που κατέληξε σε αποτυχία, γνωστή ως ''Ορλωφικά''. Οι συνέπειες στον δυτικομακεδονικό χώρο ήταν ολέθριες, καθώς τουρκαλβανοί πλιατσικολόγοι, επωφελούμενοι την γενική αναταρραχή, βρήκαν την ευκαιρία να λεηλατήσουν και να καταστρέψουν εκ θεμελίων πολλά χωριά. Στον κώδικα της Μητρόπολης Καστοριάς εμφανίζονται πολλές ενθυμήσεις απο τις αλλεπάληλες επιδρομές τους το 1773 και το 1774.
Τα εύρωστα βλαχοχώρια του Γράμμου Λιανοτόπι, Γράμμουστα και Νικολίτσα, που τότε αριθμούσαν μερικές χιλιάδες κατοίκους, όπως και ο ''Νέος Μυστράς'' της Τουρκοκρατίας η Μοσχόπολη, εξαφανίστηκαν κυριολεκτικά απο τον χάρτη και οι κάτοικοί τους μετοίκησαν αλλού.Η συμβολή της εκκλησίας
Οι μητροπολίτες της Καστοριάς κατείχαν πάντοτε πρωταρχικό ρόλο στην προστασία των υπόδουλων, όπως μαρτυρείται απο σχετικά έγγραφα του Κώδικα της Μητρόπολης και άλλες ενθυμήσεις και γράμματα. Πλέον δραστήριος ο Μητροπολίτης Σωφρόνιος που συνυπέγραψε την έκκληση για βοήθεια στον βασιλιά Φίλιππο της Ισπανίας την εποχή της Ναυμαχίας στη Ναύπακτο. Ο Μητροπολίτης Ευθύμιος ήταν αυτός που συνάσπισε τους καστοριανούς μετά τις επιδρομές του 1756, ενώ ανάλογες ενέργειες έκανε και ο Νεόφυτος. Αλλά και απλοί κληρικοί και μοναχοί μαρτύρησαν και βοήθησαν τον αγώνα μέσα απο κηρύγματα και ίδρυση σχολείων. Πιο γνωστοί ο μοναχός Διονύσιος από την Κορησό, ο κληρικός Ιάκωβος που μαρτύρησε, ο μοναχός Νικάνορας και φυσικά ο κοσμοκαλόγερος Κοσμάς Αιτωλός, που πέρασε απο την Καστοριά τρεις φορες.
Η δράση των καστοριανών Αποδήμων και Φιλικών
 |
| Ο Γ. Θεοχάρης |
Αρχικά, πρώτος γνωστός καστοριανός αποτελεί ο Εμμανουήλ Μάνος ή Μανωλάκης Καστοριανός (1610-1699) , που δραστηριοποιήθηκε στην Πόλη περι τα τέλη του 17ου αι. με το εμπόριο γούνας. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για συνεισφορά του στους επαναστατικούς αγώνες, αλλά αποτελεί ίσως τον πρώτο εθνικό ευεργέτη μιας και ίδρυσε πολλά σχολεία στον ελλαδικό χώρο και επανασύστασε την Μεγάλη του Γενους Σχολή στην Κων/πολη. Αργότερα, ως πιστοί σύντροφοι του αγωνιστή Ρήγα Βελεστινλή (Φερραίου) εμφανίζονται τα αδέρφια Εμμανουήλ και ο Γ. Θεοχάρης, που ζούσαν στη Βιέννη.Μετά την δράση του Φερραίου συνέχεια στην προετοιμασία της γενικής επανάστασης ανέλαβε η Φιλική Εταιρεία, που ιδρύθηκε στην Οδησσό το 1814. Πρώτος που μυήθηκε στην οργάνωση απο την περιοχή ο βλατσιώτης οπλαρχηγός Ι. Φαρμάκης, που ανέλαβε την προπαρασκευή του αγώνα στη Μακεδονία και τη Θράκη. Ακολούθησαν οι Γ. Ολύμπιος, Γ. Λασσάνης, Ν. Κασομούλης, Γ. Ζιάκας, Λ. Λάζος και Γ. Σύρος που συμμετείχαν άπαντες στα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν αργότερα σε Μολδοβλαχία και Μακεδονία. Καστοριανοί που συμμετείχαν στην οργάνωση είναι ο Μ. Δραγούμης απο το Βογατσικό, ο Μ. Γκίκας απο την Κλεισούρα και οι Κ. Καμινάρης, Ι. Παπαρέσκας και Γ. Βαβαρέσκος από την πόλη της Καστοριάς, όπως και οι ιερωμένοι Παπαθεόφιλος (εφημέριος της συνοικίας Καρύδη) και Γρηγόριος (ηγούμενος της μονής Αγ. Αναργύρων), που μετά απο προδοσία δολοφονήθηκαν απο τους Τούρκους.
Η κυριαρχία του Αλή Πασά και η επανάσταση του 1822
 |
| Πορτραίτο του Αλή Πασά |
Μετά τα Ορλωφικά συνεχίζουν σε μικρότερη κλίμακα οι συρράξεις μεταξύ των ελλήνων κλεφτών και των Τουρκαλβανών, που είχαν προσεταιριστεί τον Πασά των Ιωανίννων Αλή Τελεπενλή. Παράλληλα, οι τουρκαλβανοί μπέηδες της Καστοριάς είχαν αυξήσει επικίνδυνα τις εξουσίες τους, επιδιώκοντας αυτονομία απο τον Σουλτάνο και προβαίνοντας σε πολλές αυθαιρεσίες. Απο εκκλησιαστικό βιβλίο μαθαίνουμε για τα υπέρογκα χρέη των χριστιανών της πόλης προς τους μπέηδες, καθώς αδυνατούσαν να πληρώσουν την βαρύτατη φορολογία. Μετά την υποδούλωση του Σουλίου ο Αλη Πασάς στρέφεται βόρεια και επεκτείνει την κυριαρχία του στην Δυτική Μακεδονία και την Βόρεια Ήπειρο. Σε μια επιδρομή του προς το Μοναστήρι το 1804, διώκοντας τους έλληνες κλεφταρματολούς, λεηλατεί τα χωριά της Καστοριάς και επιβάλλει εισφορά σε ασήμι. Εντούτοις, τα επόμενα χρόνια προσπάθησε να περιορίσει τις αυθαιρεσίες των τοπικών ηγεμόνων, προώθησε το εμπόριο και προέβη σε σημαντικά οχυρωματικά και κοινωφελή έργα στην πόλη της Καστοριάς, εκδηλώνοντας τον πολυπρόσωπο χαρακτήρα του.
Η επανάσταση στη Δυτική Μακεδονία καθυστερεί έναν χρόνο μετά απο ξέχωρες ενέργειες του Ν. Κασομούλη και των προκρίτων της Νάουσας. Τον Φεβρούριο του 1922 συγκεντρώνονται στο μοναστήρι του Δοβρά στους πρόποδες του Βερμίου οι πρόκριτοι της Νάουσας, της Σιάτιστας, της Έδεσσας και οι οπλαρχηγοί Καρατάσος και Γάτσος. Από την Καστοριά ήρθε ο Ι. Παπαρέσκας, πρωην γραμματέας του Μαχμούτ μπέη, που αναδείχτηκε σε σπουδαίο οπλαρχηγό. Οι επαναστάτες του Δοβρά οχυρώθηκαν στην πόλη της Νάουσας και ήρθαν αντιμέτωποι με την ογκώδη στρατιά του Εμπού Λουμπούτ και του Μεχμέτ Εμίν. Άλλοι οπλαρχηγοί κατάφεραν να διαφύγουν προς τη νότια Ελλάδα και τα νησιά, ενώ άλλοι θυσιάστηκαν προκειμένου να διαφύγουν τα γυναικόπαιδα της πόλης, μεταξύ των οποίων και ο Παπαρέσκας με τους 65 συμπολεμιστές του. Στην Καστοριά κατά τη διάρκεια των πολεμικών συρράξεων φυλακίστηκαν οι πρόκριτοι της πόλης και της Κλεισούρας, μετά απο φιρμάνι του Εμπού Λουμπούτ στον τοπάρχη Σαχίν Μπέη. Οι Ζιακαίοι συνεχίζουν τους αγώνες στην περιοχή μέχρι το 1826 που σκοτώθηκε ο Γιαννούλας, ενώ ο αδερφός του Θεόδωρος κατέφυγε στην νότια Ελλάδα, συμμετέχοντας στις εκεί μάχες. Επίσης, αναφέρονται ως αξιωματικοί της επανάστασης οι καστοριανοί Αναστάσιος Καρίτσης και Δήμος Παναγιώτου, οι Ναούμ Νικολάου, Κων/νος Νικολάου, Ευάγγελος Ιωάννου, Ζήσης Δημητρίου, οι βογατσιώτες Αθανάσιος Καπλάνης και Νικόλαος Ιωάννου, ο Ευάγγελος Σπανός απο το Άργος Ορεστικό και ο Νικόλαος Γκολέτσης απο το Επταχώρι
.Η επαναστάση του 1854
Μετά τη λήξη της επανάστασης οι διασωθέντες οπλαρχηγοί μετέβησαν στη νότια Ελλάδα, που εγκαταστάθηκαν στον οικισμό της Ν. Πέλλας Αταλάντης. Ορισμένοι επανήλθαν μετά απο λίγο , συνεχίζοντας τους αγώνες απέναντι στους μόνιμους συμμάχους και υποκείμενα της οθωμανικής εξουσίας, Τουρκαλβανούς. Μεταξύ αυτών και ο Θ. Ζιάκας που επέστρεψε στα λημέρια της Πίνδου, θέλοντας να εκδικηθεί τον θάνατο του αδερφού του. Ευνοϊκές συνθήκες για νέα εξέγερση παρουσιάστηκαν κατα τον Κριμαϊκό Πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας (1853-54). Τότε επαναστατούν η Χαλκιδική, ο Όλυμπος και η Δυτ. Μακεδονία, με ηγέτη τον Θεόδωρο Ζιάκα. Σημειώθηκαν κάποιες νίκες με σημαντικότερη αυτή στο Καρπερό Γρεβενών, αλλά πάλι το κίνημα απέτυχε, καθώς μετά της πολιορκία στο Σπήλαιο ο Ζιάκας αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει.
Δωρεάν για όλους του χρήστες του ιντερνετΠεριγραφή 1. ΔΩΡΕΑΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΤΟΝ Η/Υ (ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ 1000ΑΔΕς)2. ΔΩΡΕΑΝ ΡΑΔΙΩΦΟΝΟ ( ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ 1000ΑΔΕΣ)3. ΔΩΡΕΑΝ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ -ΓΝΩΡΙΜΙΕΣ- CHAT ROOMS4. ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΕΒΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ YOU TUBE ΟΤΙ ΘΕΛΕΙΣ ΜΕ ΕΝΑ ΚΛΙΚ5. ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ WWW.TSEKOURATOI.GR ΜΕ ΕΝΑ ΚΛΙΚ6. ΔΩΡΕΑΝ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ FACEBOOK7. ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 1000 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΑΛΙΑ CLASSIC (PACMAN ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ)8. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΣΟΥ ΜΕ ΤΟ FACEBOOK ΚΑΙ ΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΤΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΚΑΝ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΤΟ FACEBOOKΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΛΕΜΕ ΔΩΡΕΑΝΕΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣ ΤΑ ΠΑΝΤΑΕΓΓΥΗΣΗ WWW.TSEKOURATOI.GRΑΠΛΑ ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (ΠΑΙΖΕΙ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ)ΚΑΙ ΚΑΝΤΕ ΤΟ INSTALL.ΟΤΑΝ ΘΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΣΑΣ ΘΑ ΔΕΙΤΕ ΜΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΠΑΡΑ ΠΑΝΩ ΠΑΝΩ. ΟΛΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙ ΜΟΝΙΜΑ ΠΛΕΟΝ.
