Η Ελληνική Σχολή ΣΚΥΛΩΝ-Οδηγών Τυφλών “Λάρα”, είναι εταιρία μη – κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ιδρύθηκε τον ιούλιο του 2008 με σκοπό να εκπαιδεύει και να παρέχει εντελώς δωρεάν, σκύλους-οδηγούς σε άτομα με τύφλωση ή μειωμένη όραση. Η σχολή λάρα λειτουργεί αποκλειστικά με δωρεές ιδιωτών (μεμονωμένα άτομα, εταιρίες, τράπεζες, ιδρύματα..), τις οποίες χρησιμοποιεί, προκειμένου να καλύπτει τα λειτουργικά της έξοδα και μόνο. Δεν δέχεται κρατικές δωρεές, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το κάκιστο επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων ΑμεΑ.
Η εγκαθύδριση του θεσμού των σκύλων-οδηγών στην Ελλάδα, συνέβη με καθυστέρηση 60 ετών από τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρχε εδώ κάποιος φορέας εκπαίδευσης σκύλων, εκπαιδευτές αλλά και σχετικό νομικό πλαίσιο.Η αναγκαιότητα ίδρυσης της σχολής ήταν επιτακτική και οι λόγοι ποικίλουν:
Η Ελλάδα, έχει μια πολύ ιδιότροπη ρυμοτομία σε συνάρτηση με την έλλειψη κρατική μέριμνας αλλά και παιδείας, που διακατέχει τον πληθυσμό. Ελάχιστα είναι τα άτομα με αναπηρία στην όραση που κινούνται ανεξάρτητα κι ελάχιστη εώς ανεπαρκής, είναι και η κρατική εκπαίδευση που τους παρέχεται, προκειμένου να μάθουν να το κάνουν. Επίσης, συχνά καταγράφονταν παράπονα από τυφλούς τουρίστες με σκύλο-οδηγό, στους οποίους αρνιόταν η είσοδος σε διάφορα μέρη (εστιατόρια, ξενοδοχεία, μέσα μαζικής μεταφοράς κα) .
Τέλος δεδομένου ότι, οι σκύλοι-οδηγοί αποτελούν υπόδειγμα φροντισμένου κι εκπαιδευμένου ζώου, έπρεπε να δώσουν το παράδειγμα σε μια χώρα, που ακόμα δεν έχει καταφέρει να διαχειριστεί επαρκώς το θέμα των αδέσποτων σκύλων. Δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία, αναφορικά με τον πληθυσμό των ατόμων με αναπηρία στην όραση. Ανεπίσημες καταγραφές από τις νομαρχίες, τους υπολογίζουν πέρι τους 50.000 δηλαδή, το 2% του γενικού πληθυσμού.
Το πρώτο ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της σχολής, είμαι εγώ, η Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου εκ γενετής τυφλή ψυχολόγος, που το 2004 μπόρεσα κι εκπαίδευσα με προσωπική μου προσπάθεια, ένα μαύρο Λαμπραντόρ, τη Λάρα. Η Λάρα, που έδωσε το όνομά της και στη σχολή, αποτέλεσε το πρότυπο του σκύλου-οδηγού τυφλών, για την Ελλάδα. Προκάλεσε συναισθήματα κι αντιδράσεις, που έδειχναν ότι η ιδέα είχε ωριμάσει πια στους κόλπους της κοινωνίας.Πριν την εποχή της στιγμιαίας διάδοσης της πληροφορίας, οι σκύλοι-οδηγοί, φάνταζαν στη σκέψη μου σαν κάτι το εξαιρετικά σπάνιο και πολύτιμο, που εγώ δεν θα μπορούσα να έχω ποτέ. Οι ελάχιστες αναφορές αναφορικά με αυτούς στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, προέρχονταν κυρίως από ξένες ταινίες ή ντοκιμαντέρ, που μας έδειχναν ουτοπικά ψήγματα της ζωής στον ανεπτυγμένο κόσμο. Μια ημέρα, αποφάσισα απλά, ν'αποκτήσω έναν τέτοιο σκύλο. Η σκέψη ήταν τρομακτική αλλά απρόσμενα οικεία, σα να οραματιζόμουν κιόλας τον εαυτό μου παρέα με την τετράποδη φίλη μου. Η “Αγία Λάρα”, με επέλεξε με το αλάθητο ένστικτο των ζώων κι εφόσον ήταν σίγουρη για τις επιλογές της, έπρεπε να είμαι κι εγώ. Με έφερε πιο κοντά σε αυτό που είμαι, κι ακόμα κοντύτερα σε αυτό που θα ήθελα να είμαι. Με τη μικρή της ζωούλα, κατάφερε να με πείσει, πως έχω τη δύναμη να κάνω κάτι κι εγώ, γι'αυτό τον κόσμο.
Το έταιρο ιδρυτικό μέλλος, είναι η Ευθαλεία Σταβοράβδη. Η μοναδική Ελληνίδα, που διαθέτει τον τίτλο του εκπαιδευτή σκύλων-οδηγών. Για την απόκτησή του, απαιτούνται τέσσερα χρόνια φοίτησης στο εξωτερικό κι ελάχιστοι Έλληνες, είχαν την ιδέα να σπουδάσουν κάτι ανάλογο. Εκείνη, μετέβη στην Ελβετία γι αυτό τον σκοπό. Μια χώρα με μικρότερο πληθυσμό από αυτόν της Ελλάδας και τέσσερις σχολές σκύλων-οδηγών. Εκεί, μπόρεσε να αποκτήσει τον τίτλο της εκπαιδεύτριας, από την ελβετική σχολή VBM. Οι δύο μας συναντήθηκαν εν μέρη τυχαία, εν μέρη αναπόφευκτα. Η Ευθαλεία είχε γράψει κάποτε: “Εκεί που πίστευα ότι στην Ελλάδα δεν θα γινόταν ποτέ τίποτα, εμφανίστηκε μπροστά μου μια κοπέλα, που όχι μόνο είχε έναν τέτοιο σκύλο αλλά ήταν νέα, δραστήρια, ανεξάρτητη και διεκδικούσε το δικαίωμα της, να παρευρίσκεται παντού μαζί του”.Το τρίτο ιδρυτικό μέλος, ο Χρήστος Γεωργιόπουλος οικονομικός σύμβουλος της σχολής, γνωρίστηκε μαζί μου εξ'αιτίας ενός ατυχήματος! Ευτυχώς όλα πήγαν καλά κι εκείνος, ήταν ο πρώτος με τον οποίο μοιράστηκα τις σκέψεις μου, για την δημιουργία ενός φορέα εκπαίδευσης σκύλων - οδηγών.
Η Σχολή, ξεκίνησε να λειτουργεί από το μηδέν, έχοντας άμεση συνεργασία με την ελβετική σχολή VBM. Η Ελλάδα δεν διέθετε τίποτα σχετικό με τους σκύλους – οδηγούς τυφλών: ούτε καν τον ελάχιστο εξοπλισμό ή κάποιον τρόπο πιστοποίησης του επαγγέλματος του εκπαιδευτή σκύλων-οδηγών.
Το κυριότερο πρόβλημα όμως, ήταν - και είναι - οι βαθειά ριζωμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις: 'Γιατί να έχει ένας τυφλός σκύλο-οδηγό αφού μπορεί κάλλιστα να συνοδεύεται από έναν άνθρωπο;', 'πώς μπορεί ένας τυφλός να κινηθεί με έναν σκύλο - οδηγό με τόσα πολλά εμπόδια, που υπάρχουν γύρω;', 'πώς γίνεται ένας τυφλός να έχει την ευθύνη ενός ζώου;' ή ακόμα: 'δε νομίζετε πως οι σκύλοι - οδηγοί αποτελούν περιττό έξοδο την στιγμή που τα ΑμεΑ δεν έχουν πρόσβαση σε άλλες, βασικότερες ανάγκες;'... Τέτοιου τύπου απόψεις, όχι μόνο δεν επιλύουν ένα πρόβλημα, αλλά το διογκώνουν ακόμα περισσότερο, προκαλώντας μας, να μην κάνουμε τίποτα καλύτερο για τους συνανθρώπους μας και κατάδικάζοντάς τους, να φέρουν το στίγμα του αβοήθητου, εξαρτημένου, μη - ικανού.
Παραταύτα, το όνειρο πραγματοποιήθηκε! Το αρχικό μοντέλο λειτουργίας, αποφασίστηκε να είναι απλό μα καθόλα αποτελεσματικό. Η σχολή δεν έχει πολυδάπανες εγκαταστάσεις, μόνο γραφεία. Το σκυλί, διαμένει στο σπίτι του εκπαιδευτή του και μαθαίνει μαζί του σε φυσικό περιβάλλον 24ώρες το 24ωρο. Μόλις ολοκληρωθεί η εκπαίδευση του σκύλου, ο εκπαιδευτής τον παίρνει και μεταβαίνει στην πόλη όπου ζει ο τυφλός πελάτης. Εκεί, θα προχωρήσει στο ταίριασμα του σκύλου με τον τυφλό-χειριστή του. Με το μοντέλο αυτό, επιτυγχάνονται, τόσο η οικονομία (αφού αναιρείται το κόστος συντήρησης κτηρίων, προσωπικού κτλ.), όσο και η μη - ιδρυματοποίηση των εκπαιδευόμενων σκύλων (κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους μένουν σε σπίτι κι όχι σε κλουβί κυνοτροφείου).
Τέλος η εκπαίδευση των τυφλών πελατών στο περιβάλλον όπου ζουν κι εργάζονται, δίνει την ευκαιρία για επί τόπου αξιολόγηση των καθημερινών τους δρομολογίων και των δυσκολιών που τυχόν αντιμετωπίζουν.
Οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών, είναι άριστα εκπαιδευμένοι σκύλοι, που έχουν ως καθήκον:
να καθοδηγούν το αφεντικό τους, όπου εκείνο επιθυμεί να πάει με ακρίβεια και με ασφάλεια.
να εντοπίζουν διάφορα περιβαλλοντικά στοιχεία (ανελκυστήρες, διαβάσεις πόρτες, σκάλες, πεζοδρόμια) και να μπορούν να κατανοήσουν την έννοια του κινδύνου που προέρχεται από φυσικά / τεχνητά εμπόδια, την κυκλοφορία των οχημάτων και τους πεζούς.
Ένα προσόν που τους διαφοροποιεί κατά πολύ από τους υπόλοιπους εκπαιδευμένους σκύλους, είναι η λεγόμενη “έξυπνη ανυπακοή”. Οι σκύλοι-οδηγοί, είναι τα μοναδικά εκπαιδευμένα ζώα, που έχουν το δικαίωμα να μην υπακούσουν το παράγγελμα του αφεντικού τους, εάν κρίνουν πως αυτό είναι λανθασμένο.
Η εκπαίδευση αυτών των σκυλιών διαρκεί περίπου δύο έτη. Πέρα από το σοβαρό καθήκον που έχουν, οι σκύλοι-οδηγοί, μπορεί να βρεθούν οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Άρα πρέπει να είναι σκύλοι με ολοκληρωμένη προσωπικότητα και προετοιμασμένοι για όλα. Πχ., να μην φοβούνται τα ύψη και τους θορύβους, να ανέχονται παιδιά και ζώα, να κατανοούν πότε μπορούν να παίξουν και πότε όχι, να μπορούν να επικεντρώσουν την προσοχή τους και να μένουν ήσυχοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, πρέπει να μάθουν τα… ανθρώπινα (τι είναι ένα κάθισμα, σε τι χρησιμεύει μια στάση λεωφορείου, γιατί πρέπει να διασχίζουμε τον δρόμο από μια διάβαση, πότε μια πόρτα θεωρείται είσοδος και πότε έξοδος κτλ..). Μα το σημαντικότερο είναι, πως πρέπει να καταλάβουν, ότι οι άνθρωποι με τους οποίους προορίζονται να ζήσουν, στερούνται της αίσθησης της όρασης. Γι'αυτό και η εκπαίδευση των σκύλων-οδηγών, γίνεται χωρίς καμία οπτική επαφή.
Οι σκύλοι - οδηγοί κοινωνικοποιούνται από 3 έως 14 - 18 μηνών, αφού επιλεγεί ένα κουτάβι που πληρεί τα απαραίτητα κριτήρια. Η κοινωνικοποίηση γίνεται από ανάδοχους εθελοντές, υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτών. Κατά το διάστημα αυτό, τα κουτάβια μαθαίνουν οτιδήποτε οφείλει να γνωρίζει ένας καθώς πρέπει σκύλος. Διδάσκονται τη βασική υπακοή, την εκκένωση κατ'εντολή, την προσήλωση στο αφεντικό. Να μην τραβούν στη βόλτα, να μην κάνουν ζημιές στο σπίτι, να μένουν ήσυχα στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τους δημόσιους χώρους κι άλλα πολλά.
Έπειτα, όντας ώριμοι και συνειδητοποιημένοι σκύλοι, επιστρέφουν στους εκπαιδευτές, που τα μαθαίνουν τα καθήκοντα του σκύλου οδηγού. Τέλος, σε ηλικία 24 με 28 μηνών ταιριάζονται με τους τυφλούς που θα είναι στο εξής οι χειριστές τους. Αυτή η τελευταία φάση, διαρκεί από έναν έως τρείς μήνες, ανάλογα με την προϋπάρχουσα εμπειρία των τυφλών.
Ένα χειριστής σκύλου-οδηγού ξέρει:
πώς να φροντίζει και να δίνει εντολές στον σκύλο του
πώς ν' αναγνωρίζει τα σήματα ηρεμίας του σκύλου.
πώς να τον χειρίζεται και να κινείται μαζί του.
Εκτιμάται, πως θα περάσει περίπου ένα έτος μέχρι η σχέση τους να ομαλοποιηθεί πλήρως. Ο σκύλος - οδηγός, είναι ένα ζωντανό πλάσμα. Αυτό, εξυπακούει ότι η εκπαίδευσή του ενδέχεται να διακοπεί για διάφορους λόγους ιατρικούς ή ψυχολογικούς.
Σε περίπτωση που η σχολή κρίνει ότι το τυφλό άτομο που έχει τον σκύλο, τον παραμελεί / κακομεταχειρίζεται , δεν τον χρησιμοποιεί, διατηρεί το δικαίωμα να του τον πάρει και να τον δώσει αλλού.
Οι σκύλοι-οδηγοί κατανοούν 25 παραγγέλματα, αλλά και τον συνδυασμό αυτών (δεξιά, πόρτα, μπες), όπως επίσης και τις διαφορετικές έννοιες μιας μόνο λέξης. Πχ., ακούγοντας το παράγγελμα “κάθισμα” ο σκύλος-οδηγός, θα εντοπίσει μια θέση μέσα σε ένα λεωφορείο ή ένα παγκάκι στο πάρκο ή ακόμα μια πολυθρόνα μέσα σε ένα σπίτι.
Τα σκυλιά, αποσύρονται γύρω στα 10 με 12 τους χρόνια λόγω γήρατος, όμως αυτό ενδέχεται να συμβεί και νωρίτερα σε περίπτωση ασθένειας, θανάτου ή ατυχήματος. Ένας πρώην σκύλος-οδηγός δεν καταλήγει ποτέ στο δρόμο! Ζει τα τελευταία χρόνια της ζωής του με όλες τις τιμές που αρμόζουν σε έναν βετεράνο. Ο άνθρωπος με τον οποίο θα καταλήξει, επιλέγεται με προσοχή: μπορεί να είναι κάποιος που να επιθυμεί ένα ώριμο, εκπαιδευμένο σκυλί ή ακόμα και η οικογένεια του πρώην τυφλού χειριστή του.
Το συνολικό κόστος για όλη τη διάρκεια εκπαίδευσης κι εργασίας του σκύλου είναι -/+ 40.000. ευρώ. Σε αυτό εντάσσονται: η αγορά του κουταβιού, ο ειδικός εξοπλισμός (σαμάρια, γιλέκα, μπαστούνια...), τα κτηνιατρικά έξοδα (οφθαλμολογικά τεστ, τεστ δυσπλασίας, στείρωση, εμβόλια), ο μισθός και η ασφάλεια του εκπαιδευτή, τα έξοδα μεταφοράς του εκπαιδευτή (βενζίνη, αεροπορικά), η ασφάλιση αστικής ευθύνης για τον σκύλο-οδηγό, η διατροφή του και πολλά άλλα, που ενδέχεται να προκύψουν στη πορεία. Όλα τα έξοδα, καλύπτονται από τη σχολή “Λάρα” μέσω χρηματικών δωρεών.
ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΕΝΑΝ ΣΚΥΛΟ ΟΔΗΓΟ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΑ;
Σκύλο-Οδηγό, μπορεί να αποκτήσει όποιο άτομο είναι νομικά τυφλό και πάνω από 18 ετών. Βασική προϋπόθεση αποτελεί, η αυτόνομη κίνηση του ατόμου με λευκό μπαστούνι, η οξεία αντιληπτικότητα και η ικανότητα αναγνώρισης περιβαλλοντικών στοιχείων, όπως: το είδος του εδάφους, οι διάφοροι ήχοι και η φορά του αέρα. Ο σκύλος-οδηγός, θεωρείται ο ασφαλέστερος και ικανότερος βοηθός ενός τυφλού ανθρώπου. Με τη βοήθειά του, το τυφλό άτομο έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει στοιχεία που δεν εντοπίζονται με το λευκό μπαστούνι, όπως διαβάσεις και χαμηλά μπαλκόνια. Προχωρά με ικανοποιητική ταχύτητα, χωρίς να προσκρούει επάνω σε αυτοκίνητα, κολόνες κ.α. Δεν κινδυνεύει αφού ο σκύλο-οδηγός, τον προφυλάσσει από λανθασμένες πρωτοβουλίες και κακοτοπιές. Έχει πάντοτε μαζί του έναν φίλο. Μαθαίνει να είναι υπεύθυνο για την περιποίηση και τον χειρισμό του σκύλου του κι αποκτά αυτοπεποίθηση μέσα από την ανεξαρτησία και τον θαυμασμό που προκαλούν τα αξιοθαύμαστα αυτά σκυλιά.
Τα κριτήρια επιλογής των χειριστών είναι αυστηρά, δεδομένου ότι οι σκύλοι - οδηγοί, είναι σκληρά εργαζόμενα ζώα τα οποία χρειάζονται αγάπη, συνεννόηση κι ένα ικανό αφεντικό. Δεν είναι τυχαίο ότι, οι χειριστές σκύλων -οδηγών αποτελούν την μειοψηφία των τυφλών κι εκείνοι που τους έχουν, είναι άτομα αυτόνομα με άρτια εκπαίδευση, άριστη συμπεριφορά και καλή ψυχική υγεία.
Καθώς είδατε, η εκπαίδευση και χορήγηση ενός τέτοιου ζώου, αποτελεί μια ολόκληρη επιστήμη! Πέρα από όλα αυτά όμως, υπάρχει κι ένας κώδικας συμπεριφοράς απέναντι στο ζευγάρι τυφλού-χειριστή / σκύλου-οδηγού. Ο τυφλός χειριστής σκύλου-οδηγού, έχει αναπτύξει έναν ιδιαίτερο δεσμό μαζί του, που του επιτρέπει να μετακινείται και να ταξιδεύει με έναν ασφαλή και επιδέξιο τρόπο, κάτω από αρκετά δύσκολες συνθήκες.
Η Σχολή Σκύλων-Οδηγών Τυφλών «Λάρα», εκπαιδεύει μεθοδικά και εντατικά το ζευγάρι, έτσι ώστε να δουλεύουν ομαδικά χωρίς να ενοχλούν τους άλλους ανθρώπους. Όταν ο τυφλός-χειριστής καθορίζει τη διαδρομή που πρέπει να ακολουθηθεί, ο σκύλος – οδηγός τον καθοδηγεί προσεκτικά, περνώντας με επιδεξιότητα ανάμεσα από εμπόδια, δείχνοντας του σκαλιά και διαβάσεις, διασχίζοντας δρόμους και προσέχοντας τον υπόλοιπο κόσμο γύρω. σκύλος και άνθρωπος έχουν αναπτύξει μια αφοσιωμένη σχέση συνεργασίας και εμπιστοσύνης. Αυτή η συνεργασία, επιτεύχθηκε με την σκληρή δουλειά δεκάδων ανθρώπων: εθελοντών που μεγάλωσαν κουταβάκια, κτηνιάτρων, εκπαιδευτών και χορηγών. Όμως, είναι η συμπεριφορά του καθένα από εμάς που παίζει ρόλο στη διαμόρφωση και εξέλιξη της συνεργασίας
Kώδικας Συμπεριφοράς
Πρέπει να γνωρίζετε ότι, όταν ο Σκύλος-Οδηγός φοράει το ειδικό σαμάρι δουλεύει. Όταν δεν το φοράει, συμπεριφέρεται σαν ένας φυσιολογικός σκύλος. Ένας τυφλός με σκύλο - οδηγό, έχει πάντα προτεραιότητα στο δρόμο, στις εισόδους, στο πεζοδρόμιο, στα μέσα μαζικής μεταφοράς!Δεν πρέπει ποτέ να φωνάζετε, να χαϊδεύετε ή να ταΐζετε έναν σκύλο-οδηγό κατά τη διάρκεια της δουλειάς του. Θα του αποσπάσετε την προσοχή, θα τον διακόψετε από το έργο του και θα θέσετε σε κίνδυνο το τυφλό άτομο που συνοδεύει. Δεν πρέπει ποτέ να πιάνετε έναν σκύλο-οδηγό από το σαμάρι ή το λουρί, προσπαθώντας να καθοδηγήσετε κάπου το τυφλό άτομο. Ένα τυφλό άτομο δεν χρειάζεται πάντα βοήθεια. Εάν δείτε ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση, ρωτήστε το πρώτα ευγενικά αν χρειάζεται βοήθεια. Μην το πιάνετε απότομα από το μπράτσο, μην του φωνάζετε. Αφήστε να σας πιάσει αυτό όπως το βολεύει, αφήνοντας το σαμάρι του σκύλου και απαλλάσσοντας τον έτσι από την εργασία του. Εάν κρίνετε ότι το τυφλό άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο, μη του φωνάξετε.Δεν πρέπει ποτέ να φωνάζετε σε έναν σκύλο-οδηγό να μπει μέσα σε ένα δωμάτιο, ένα ασανσέρ ή ένα αυτοκίνητο. Ο σκύλος μπορεί να μπει μέσα απότομα, να καθίσει σε μέρος που δεν πρέπει, να παρασυρθεί από το κάλεσμα, να εκτελέσει λάθος εντολή και να θέσει σε κίνδυνο το τυφλό άτομο.Αν θέλετε να χαϊδέψετε τον σκύλο-οδηγό, ρωτήστε πρώτα το τυφλό άτομο. Μην τον χαϊδέψετε στο κεφάλι και μην προσπαθήσετε να τον αιφνιδιάσετε από πίσω. Βάλτε το χέρι σας κάτω από τη μύτη του για να σας μυρίσει κι έπειτα χαϊδέψτε τον απαλά.Μην απευθύνεστε ποτέ στον σκύλο-οδηγό, χωρίς να απευθυνθείτε πρώτα στο τυφλό άτομο διότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μπερδέψει έναν άνθρωπο που είναι τυφλός.Ποτέ μην κάνετε πλάκα σε έναν τυφλό ή στον σκύλο-οδηγό του. Μην προσπαθήσετε για παράδειγμα να μιμηθείτε μια γάτα για να δείτε την αντίδραση του σκύλου. Εάν η θέση όπου έχει ξαπλώσει ή που περιμένει ένας σκύλος-οδηγός σας ενοχλεί, μην προσπαθήσετε να τον τοποθετήσετε άλλού. Ζητήστε από το τυφλό άτομο να το κάνει. Μην αρνείστε ποτέ την είσοδο ενός τυφλού ατόμου που κινείται με σκύλο-οδηγό στο κατάστημά σας ή στο όχημά σας. Μην πιάνετε την κουβέντα σε ένα τυφλό-χειριστή σκύλου-οδηγού εν ώρα εργασίας.Κρατείστε μια πόρτα ανοικτή, προκειμένου να περάσει ένας τυφλός με σκύλο-οδηγό.Mην επικρίνετε ποτέ τον τρόπο που ο τυφλός-χειριστής «διορθώνει» τον σκύλο-οδηγό του. Γνωρίζει πότε και πώς πρέπει να διορθώσει την συμπεριφορά του σκύλου του, δείχνοντάς του τι πρέπει να κάνει, χωρίς να του προκαλεί πόνο και δυσάρεστα συναισθήματα.Μην περπατάτε στα αριστερά ενός σκύλου-οδηγού, διότι μπορεί να τον μπερδέψετε. Περπατήστε στα δεξιά του τυφλού ατόμου και λίγα μέτρα πιο μπροστά ή πίσω.Αν κυκλοφορείτε με το κατοικίδιό σας, μη το αφήσετε να πάει κοντά σε έναν σκύλο-οδηγό εν ώρα καθήκοντος. Ο τυφλός κάτοχος σκύλου - οδηγού, πρέπει να μαζεύει τα απορρίμματα του σκύλου του. Εάν τον δείτε να προσπαθεί να το κάνει, προσφέρετέ βοήθεια.
adespoto-gr
